Een stok om de krant op te hangen

U als lezer denkt vast en zeker wat is dat nou weer voor een merkwaardige kop boven dit artikel. Maar de kop dekt echt de lading. U kent ze wel de zogenaamde "kranten-premiums", dat zijn hebbedingen die tegelijk de naamsbekendheid van een krant promoten. Denk maar aan een rugzakje met het logo van de Volkskrant erop of een handdoek met Brabants Dagblad geborduurd. Vul- en balpennen met NRC/Handelsblad. Plastic tasjes met de naam van een krant of tijdschrift en zo zijn nog vele zaken op te noemen.
Een speciaal onderwerp is: de krantenstock, ofwel newspaperstick ofwel Zeitungshalter.

Waar het idee van een of twee stokken, met er tussen de krant of tijdschrift geklemd, vandaan komt is onbekend. Er is nooit veel onderzoek naar gedaan, zoals bleek uit de katalogus van een in 1982 in het Institut für Publizistik te Münster gehouden tentoonstelling van Zeitungshalter.

Ondanks diepgravend onderzoek voor die tentoonstelling blijkt er niet veel over het ontstaan van de krantenstok te vinden (overigens is dit de enige tentoonstelling die ooit is ingericht met als thema de krantenstok). Het vermoeden is Midden-Europees, Oostenrijk, Hongarije, Duitsland. In ieder geval in een cultuur waar men rustig de tijd nam (en misschien nog wel neemt) om de krant te lezen onder het genot van een heerlijke Wiener Melange koffie of welke om het even andere variatie van koffie die op de ruim voorziene kaart voorkomt. Het koffiehuis of restaurant dus, want daar zijn ze nog te vinden deze krantenstokken. Keurig gesorteerd opgehangen met vaak de naam of logo van de betreffende krant op de stok aangebracht. In Nederland was de leestafel van het restaurant American in Amsterdam hierom bekend. En natuurlijk in de Herensociëteiten, maar zijn die er eigenlijk nog wel. Veel meer valt er eigenlijk niet over te vertellen, behalve dat er allerlei technieken zijn bedacht, in de loop der tijden, hoe de krant of tijdschrift klem gezet moest worden.

Ze zijn er met vervaarlijk scherpe spijkertjes, die door de papieren rug van de krant heen gaan en vervolgens in de gleuf van een tweede scharnierende stok klem gezet wordt. Die spijkertjes moeten voorkomen dat de krant tussen de 2 stokken vandaan glijdt. Ook bestaan er krantenstokken met een metalen spijl die langs de midden-binnenzijde van de krant valt, de rug in een gleuf duwt en die spijl wordt vervolgens met een of meerdere schuifjes vastgezet. Maar ook die met een of twee simpele vleugelmoeren de krant in de klem zet tussen twee latjes. Als zijsprong bij het verzamelen van kranten en tijdschriften een heel aantrekkelijk verzamelgebiedje. Overigens zijn het geen verzamelobjecten die zich in grote aantallen laten vinden of die vaak aangeboden worden op veilingen en beurzen.

Door: Otto Spronk